FAYDALI BİLGİLER
Entegre Demir Çelik Üretim Süreci nasıl işler?
Demir cevherinin, kırma, eleme ve sinterleme
işlemleriyle hazırlanması veya külçe cevherin doğrudan yüksek fırına yüklenmesiyle ile
başlamaktadır. Yüksek fırınlarda, demir cevheri, kokun üfleme havasıyla yakılması neticesinde
oluşan karbon monoksit ile indirgenerek ve oluşan ısı ile ergitilerek, sıvı metale
dönüştürülmektedir. Çelik üretimi sürecinde, belirli bir miktarda hurda ve alaşım elementleri de bir
konvertör içinde sıcak metale eklenmektedir. Daha sonra alaşımın üzerine saf oksijen üfletilmekte
ve sıvı çelik elde edilmektedir. Rafinasyon işlemlerinden sonra, potadan alınan sıvı çelik, sürekli
döküm makinalarında istenen ebatlarda, yarı mamüle (kütük, blum, slab) dönüştürülmektedir.
Elde edilen yarı ürünler hadde tezgahlarından geçirilerek istenen boyutta bitmiş ürün (inşaat
çubuğu, kangal/filmaşin, çelik rulo vb.) üretilir.
Dünya’da Çelik Üretimi?
Birçok sektörün temel girdisi olan çelik, haliyle günümüz dünyasında kurulu kapasiteleri ve üretim
miktarları ile en önemli endüstri kollarından biri konumundadır.
Dünya Çelik Derneği (worldsteel) verilerine göre 2016 yılı itibariyle Dünya çelik sektörünün kurulu
kapasitesi yaklaşık 2,2 milyar ton seviyesindedir. Yine Dünya Çelik Derneği (worldsteel)
tarafından açıklanan verilere göre, 2016 yılının tamamında dünya ham çelik üretimi 1.63 milyar
ton seviyesinde gerçekleşmiş olup sektörün kapasite kullanım oranı % 73 seviyelerindedir. Bu
durum dünyada ciddi miktarda çelik kapasitesi fazlalığına işaret etmektedir.
Enerji ve hammaddelerin yoğun olarak kullanıldığı çelik sektöründe küresel ham çelik üretiminin
% 72’si entegre tesislerde, % 28’i ise Elektrik Ark Ocaklı tesislerde gerçekleştirilmektedir.
Türkiye, 2016 yılı verilerine göre 33 milyon tonluk üretim ile Dünyanın en büyük sekizinci çelik
üreticisi olup, sektördeki önemli oyunculardan birisidir.
Türkiye’de Kurulu Çelik Üretim Kapasitesi?
Günümüzde Türkiye’de 3 adet entegre, 27 adet elektrik ark ocaklı ve 1 adet indüksiyonlu olmak
üzere 31 adet tesis çelik üretiminde faaliyet göstermektedir. 2016 yılı itibariyle Elektrik Ark Ocaklı
ve İndüksiyonlu tesislerde 39,6 milyon, Entegre tesislerde ise 11,5 milyon ton olmak üzere
toplamda 51 milyon ton kurulu sıvı çelik üretim kapasitesi bulunmaktadır. 2016 yılında üretilen
33 milyon ton sıvı çelik üretimi göz önünde bulundurulduğunda sektörün kapasite kullanım oranı
% 64’ ler düzeyindedir. Sektörün doğrudan yarattığı istihdam sayısı ise 2016 yılı sonu itibariyle
yaklaşık 40 bin kişi mertebesindedir
Türkiye’de Kullanılan Temel Çelik Üretim Yöntemleri?
Dünya’da ham çelik üretiminin % 72’si entegre tesislerde, % 28’i ise Elektrik Ark Ocaklı
tesislerde üretilirken, Türkiye’de tam tersi olacak şekilde üretimin yaklaşık % 70’i Elektrik Ark
Ocaklı tesislerde, % 30’u ise Entegre Tesislerde gerçekleştirilmektedir.
Bu durumun en büyük nedeni Elektrik Ark Ocaklı tesisleri kurmak için gerekli yatırım tutarının
Entegre Tesislere göre oldukça düşük olması ve daha kısa sürede kurulabiliyor olmasıdır. Entegre
tesislerin kurulum maliyeti yüksek olmakla beraber tesislerin yüksek kapasiteli olmaları ve ölçek
ekonomisinden yararlanılabiliyor olunmasıyla, söz konusu tesislerin üretim maliyetleri daha düşük
olmakta bu da önemli bir rekabet avantajını beraberinde getirmektedir.
Türkiye’de Çelik Tüketiminin Sektörlere Dağılımı?
Çelik İhracatçıları Birliği’nin (ÇİB) verilerine göre 2010 yılında yurt içinde tüketilen 31,3 milyon
ton nihai mamül çeliğinin 2/3’ünü tek başına inşaat sektörü kullanmaktadır. Otomotiv, makine ve
elektronik, yoğun çelik girdi kullanan diğer sektörler olarak öne çıkmaktadır. Yine son dönemde
Türkiye’den geçen petrol boru hatları inşaatlarında yaşanan artışla birlikte petrol ve doğalgaz
sektörünün demir çelik boru kullanımı da hız kazanmıştır.